Atatürk İlkeleri

ATATÜRK İLKELERİ

A- TEMEL İLKELER
1-CUMHURİYETÇİLİK
2-MİLLİYETÇİLİK
3-HALKÇILIK
4-LAİKLİK
5-DEVLETÇİLİK
6-İNKILAPÇILIK

NOT: Altı temel ilke 5 Şubat 1937’de çıkarılan bir kararla Anayasa’ya alınmıştır.

B- BÜTÜNLEYİCİ İLKELER

HAZIRLAYAN
SEMRA KASAP

BÜTÜNLEYİCİ İLKELER

B- BÜTÜNLEYİCİ İLKELER

1- Milli Egemenlik : Devlet yönetiminde en üstün gücün doğrudan millete ait olduğunu ortaya koymasıyla Cumhuriyetçilik ilkesini bütünler
2- Özgürlük ve Bağımsızlık: Devletin bağımsızlığı, milletin özgürlüğü esastır.Bu bakımdan Milliyetçilik ilkesini bütünler
3- Yurtta Sulh Cihanda Sulh: Milletin hayatı, ülkenin bağımsızlığı tehlikeye girmedikçe savaştan uzak kalmak, barışçı olmak, dünya barışının devamını sağlama yolunda çalışmak esastır.Bu bakımdan Halkçılık ilkesiyle bütünleşmektedir.

UYARI : Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye olması, Balkan Antantı’na katılması ve Sadabat Paktı’nın kuruluşunda yer alması Yurtta Sulh Cihanda Sulh ilkesiyle ilgilidir.

4- Akılcılık ve Bilimsellik : Hukuk, eğitim,toplumsal ve ekonomik hayatın belirleyicisidir.Laiklik ilkesinin bütünleyicisidir.
5- Çağdaşlaşma ve Bilimsellik: Çağdaş kurumların Batı’da olduğu şekliyle alınması prensibini benimsemiştir.Modernleşme esastır.Bu bakımdan İnkılapçılık ilkesiyle bütünleşir
6- İnsan ve İnsanlık Sevgisi : Bütün milletlerin bir arada ve işbirliği içinde olmasını ister.Bütün ilkeleri bütünleyen ilkedir.

İNKILAPÇILIK

6- İNKILAPÇILIK

• İnkılap, bir toplumun önemli kurumlarını kısa bir süre içinde değiştirip kendini yenileştirmesidir,
• Temel hedefi her yönüyle çağdaş bir toplum meydana getirmektir,
• Çağdaşlaşma ve Batılılaşma alanında yapılan bir inkılaptır,
• Bütün inkılapları kapsar.

DEVLETÇİLİK

5-DEVLETÇİLİK

• Türkiye’nin kendine özgü bir ekonomi siyasetidir,
• Fazla üretime geçerek toplumun ihtiyaçları karşılanmıştır,
• Karma bir ekonomiyi ön görmektedir,
• İşletmelerimiz yabancıların elinden alınarak millileştirilmiştir,
• Devlet, sermayesi olanlara üretime katılma serbestliği tanımıştır,
• Planlı ekonomiyi ön görür,
• Ekonomi alanında yapılmıştır.

NOT: Büyük bir savaştan (Kurtuluş Savaşı) çıkmış olan halkın elinde yeterli sermaye olmayışı nedeniyle Devletçilik ilkesi benimsenmiştir.Bu politikanın uygulanması zorunluluğun sonucudur.

Devletçilik ile İlgili Yapılan İnkılaplar

• Türkiye İş Bankası’nın kurulması,
• Teşvik-i Sanayi yasasının çıkarılması,
• I.Beş Yıllık Kalkınma Planı,
• Yabancı yatırımların millileştirilmesi,
• Merkez Bankası’nın kurulması,
• Kamu İktisadi Teşebbüsleri’nin kurulması.

LAİKLİK

4- LAİKLİK

• Devlet yönetiminde dini kurallara yer vermemektedir,
• Devletin resmi dini yoktur,
• Din ve vicdan özgürlüğünü savunur,
• Din devlet işlerine ve politikaya alet edilemez,
• Hukuk alanında yapılmış olan bir inkılaptır.

Laiklik ile İlgili Yapılan İnkılaplar
• Saltanatın ve halifeliğin kaldırılması,
• Medreselerin kapatılması,
• Şer’iye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması,
• Tekke,zaviye ve türbelerin kapatılması,
• Medeni Kanunu’nun kabulü,
• 1928’de Anayasa’dan “Devletin dini İslam’dır” maddesinin çıkarılması,
• 1937’de laikliğin ilke olarak anayasaya alınması,
• Dinsel ünvanların ve kıyafetlerin yasaklanması.

HALKÇILIK

3- HALKÇILIK

• Halkçılık; halkın kendini yönetmesi özelliği ile Cumhuriyetçiliğin, vatandaşın huzuru için çalışma prensibiyle Milliyetçiliğin doğal bir sonucudur.
CUMHURİYETÇİLİK + MİLLİYETÇİLİK = HALKÇILIK
• Halkın bütün fertleri kanun önünde eşittir.
• Sosyal ve toplumsal alanda yapılan bir inkılaptır.

Halkçılık ile İlgili Yapılan İnkılaplar
• Aşar Vergisi’nin kaldırılması,
• Toprak Reformu düşüncesi,
• Medeni Kanunu’nun kabulü,
• Kadınlara siyasal haklar verilmesi,
• Soyadı Kanunu’nun çıkarılması.

MİLLİYETÇİLİK

2-MİLLİYETÇİLİK

• Milli birlik ve beraberliği amaçlar,
• Ülke çıkarlarını ve bütünlüğünü korumak temel hedeftir,
• Irkçılığa karşıdır,
• Din birliğine dayanmaz,
• Sınıf ayrımını reddeder,
• Kültür,eğitim,kimlik alanında yapılmıştır,
• “Ne Mutlu Türküm Diyene” sözüyle ifade edilmiştir.

Milliyetçilik İle İlgili Yapılan İnkılaplar

• TBMM’nin açılması,
• Kapitülasyonların kaldırılması,
• Kabotaj Kanunu’nun çıkarılması,
• İşletmelerin millileştirilmesi,
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulü,
• Türk Dil Kurumu’nun açılması
• Türk Tarih Kurumu’nun açılması.

CUMHURİYETÇİLİK

1-CUMHURİYETÇİLİK

• Milli Egemenliğe dayanır
• Bir anayasa ve kanun üstünlüğü vardır
• Egemenlik toplumun tümüne aittir
• Siyasi alanda bir inkılaptır

Cumhuriyetçilik ile ilgili Yapılan İnkılaplar
• TBMM’nin açılması
• Saltanatın kaldırılması
• Cumhuriyetin ilanı
• Halifeliğin kaldırılması
• Ordunun siyasetten ayrılması
• Kadına seçme ve seçilme hakkının verilmesi

ATATÜRK İLKELERİ

ATATÜRK İLKELERİ

İlkeler çağın gereklerine göre Türk ulusunun mutluluğunu, refahını ve huzurunu sağlamak amacıyla kurulmuştur.

İLKELERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

Türk Milliyetçiliği esasına dayanır,
Türk toplumunun ihtiyaçlarından doğmuştur,
İlkelerin kabulünde herhangi bir dış baskı yoktur,
Gücünü Türk Tarihi ve Türk Töresinden almıştır,
Akıl, mantık ve bilimsel doğrulara dayanır,
İlkeler bir bütündür ayrı ayrı değerlendirilemez,
Türk Milletini çağdaş uygarlık düzeyine ulaştırmayı amaçlar.

İLKELERİN DAYANDIĞI TEMEL ESASLAR
Milli Birlik ve Beraberlik
Milli Tarih ve Milli Dil Anlayışı
Bağımsızlık ve Özgürlük
Vatan ve Millet Sevgisi
Çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmak
Akılcılık, bilimsellik ve girişimcilik.

İLKELER 2 BAŞLIK ALTINDA İNCELENİR

1-TEMEL İLKELER
2-BÜTÜNLEYİCİ İLKELER


TEMEL İLKELER --- BÜTÜNLEYİCİ İLKELER

1-Cumhuriyetçilik --- Milli Egemenlik
2-Milliyetçilik --- Ulusal Bağımsızlık
3-Halkçılık --- Yurtta Sulh Cihanda Sulh
4-Laiklik --- Akılcılık ve Bilimsellik
5-İnkılapçılık --- Çağdaşlık ve Batılılaşma
6-Devletçilik --- Ülke kalkınması

TARİHÇİLERİN DİLİNDEN İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI

TARİHÇİLERİN DİLİNDEN İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI

1. Türk Siyaset Adamı ve Tarihçisi Hikmet Bayur’un Düşünceleri


Mustafa Kemal Atatürk tarafından beğenilen, değer verilen, sevilen bir bilim adamıdır. Başkanlık ettiği toplantılarda inancını gizlemeyen ve değiştirmeyen bir insandı. Görüşleri Atatürk’ün görüşlerine uymasa bile direnmesi bildiği için Atatürk bu içtenliğini çok beğenirdi.
Tarih yazarlarınca siyasi ve askerlikle ilgili olayları anmakla yetinmemiştir.Yönetimsel, ekonomik ve kültürel yönlere de ağırlık vermiştir.Atatürk’ün de önem verdiği konu buydu.Bu iş çok zor ve emek isteyen bir işti.İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu işin Osmanlı’ya ait kısmını üzerine almış ve çok güzel bir şekilde bu işi başarmıştır.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı, bir bilim adamında bulunması gereken bütün özellikleri kendinde toplamıştır. Güçlü bir görüş ve sezgi gücüne sahiptir.Bu sezgi gücü ona doğruyu yanlıştan ayırt etmesine yardımcı olmuştur. Önceden verilmiş hükümlere bağlanıp incelediği durum ve olayları o bilgilerin ışığında görmekten sakınmıştır. Onun bu yoldaki anlayışını kendisinin şu sözünden anlamak mümkündür : “müşahedelerin tesiri altında kalarak işe biraz da siyâset ve his karıştırarak süratle karar vermek fazla bir cüret ve gayretkeşlik olur ve tabii olarak hiçbir ilmî kıymeti haiz olmaz”.


Üstad tarih yazarken siyasetten ve histen sıyrılmasını bilmiştir. Bunu da İttihat ve Terakki cemiyetine girmiş olmasına rağmen tarih incelemelerine başladıktan sonra karşılaştığı belgeler üzerine o cemiyeti eleştirmesiyle göstermiştir.
Onun tarih bilgisi çok geniştir.Bu nedenle incelediği olayları ayrı olay olarak değerlendirmeyip diğer olaylarla ilgisini de ele alıp olayı bütün yönleriyle aydınlatabilecek yeteneğe sahipti.
O, alçak gönüllüdür ve her eleştiriyi açık bir fikir ile karşılayıp onun üzerinde iyi niyetle tartışmaya her zaman açık olmuştur.


2. Prof. Dr. Afet İnan’ın İsmail Hakkı Uzunçarşılı Hakkındaki Düşünceleri


Afet İnan Türk Tarihçi ve Sosyoloji Profösörü’ dür. Aynı zamanda Atatürk’ün manevi kızıdır. Türk Tarih Kurumu’nun kuruluş günlerinde Türk Tarihi üzerinde konuşuluyordu. Özellikle işlenmemiş konular, bilinmeyen belgelerin üzerinde incelemeler yapılması öngörülüyordu. Afet İnan bu konularda oldukça istekliydi ve Türk Tarihimizde medeniyet konularını öğrenmek istiyordu. İsmail Hakkı Uzunçarşılı’yı bu çalışmalar sırasında tanımıştır.
Özellikle İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Anadolu Beyliklerinin, Selçukluların ve Osmanlı Devleti’nin devlet teşkilatı, fikir hareketleri ve ekonomik hayatları üzerindeki yazıları ve incelemelerini çok ilgi çekici bulmuştur ve bunlardan yararlanmıştır.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı Osmanlı İmparatorluğu’nun dayandığı esasları ve idare sisteminin zamanın şartlarına uygunluğunu ve hakim olduğu ülkelerdeki sistemlerden üstünlüğünü belirtmiştir. Türk-Osmanlı İmparatorluğu’nun idaresini ve varlığını belgelere dayalı olarak vermiştir. Türk Tarih Kurumu’nun yayınlar listesinde bu konularla ilgili 12 kitap İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ya aittir. Arşiv belgelerini titizlikle inceleyerek tarih hazinemize değerli katkılarda bulunmuştur. Cenevre Üniversitesinde lisans ödevi olarak hazırladığım Osmanlı Devri Ekonomik Tarihi için arşiv belgelerinden birkaç tanesini bulup Afet İnan’a göndermiştir.
Afet İnan, İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Tarih bilgisinden oldukça faydalanmış ve kendisine yardımlarından dolayı teşekkürlerini sunmuştur.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

ÖNSÖZ

Osmanlı Tarihçisi denilince akla ilk gelen isimlerden olan Ord. Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı hakkında yapmış olduğum bir çalışmadır. Kendisi şu anda hayatta değildir. Bizlere Osmanlı Tarihi hakkında birçok eser bırakmıştır.
Alanda Proje Çalışması Dersi’nde İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Hayatı, Eserleri ve Tarihçiliği araştırma konusunu severek ve isteyerek aldım. Lisans dönemimin 2.sınıfında Osmanlı Devleti Merkez Teşkilatı konulu araştırma ödevimde Ord. Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın eserlerinden çok yararlanmıştım. Bu nedenle bu Proje Çalışması konusu bana çok da yabancı bir konu değildi. Ancak bu çalışmayla birlikte İsmail Hakkı Uzunçarşılı’yı daha detaylı olarak araştırma fırsatı buldum. Sadece eserlerini değil kişiliği, hayatı hakkında da birçok bilgi edinmeme yardımcı olmuştur.
Hazırlamış olduğum bu proje çalışmasında İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın eğitim hayatını, mesleki yaşamını, yazmış olduğu kitapları ve makalelerini ve tarihçiliğini ele almaya çalıştım.
Bu proje çalışması büyük Osmanlı Tarihçisi İsmail Hakkı Uzunçarşılı’yı derinlemesine anlatmaya yeter mi bilinmez. Ancak ben çok severek ve çok şey öğrenerek hazırladım. Bu Proje Çalışmasını hazırlamama vesile olan ve çok yardımcı olan Danışman Hocam Sayın Yrd. Doç. Şerif Korkmaz’a ve yine beni bu çalışmada destekleyen, yardımlarını esirgemeyen Sevgili Kardeşim Selim Kasap’a ve Aileme teşekkürlerimi borç bilirim.

SEMRA KASAP



OSMANLI DEVLETİ’NDE TARİHÇİLİK ANLAYIŞI
İLK OSMANLI TARİHÇİLERİ
ATATÜRK DÖNEMİ’NDE TARİHÇİLİK ANLAYIŞI
ATATÜRK DÖNEMİNİN İKİ TARİHÇİSİ

BÖLÜM Ι
İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI’ NIN HAYATI
BÖLÜM II
İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI’NIN DEVLET HİZMETLERİ
BÖLÜM III
İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI’NIN ESERLERİ
BÖLÜM IV
TARİHÇİLERİN DİLİNDEN İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI
BÖLÜM V
İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI’ NIN TARİHÇİLİĞİ


SONUÇ


Yaptığım bu çalışma sonucunda kısa bir değerlendirme yapmam gerekirse şunları söyleyebilirim.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı İstanbul Eyüp’te 1881 yılında doğdu. 1912 yılında Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nin bitirmiştir. İlk görev yeri Kütahya’dır. Burada Kütahya İdadisi’nde Tarih öğretmenliği yapmıştır. Burada olduğu sürece Kütahya’nın tarihini de araştırmıştır. Kastamonu ve Balıkesir’de de öğretmenlik yapmıştır.

İlk çalışmalarını Kütahya Şehri gibi Yerel Tarih araştırmalarına ayırmıştır. İsmail Hakkı Uzunçarşılı adını Kastamonu’da çıkan Açık Söz Gazetesi’nde çıkan yazılarıyla duyurmuştur. Daha sonra Anadolu Beylikleri incelemiştir. Ancak Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasal tarihine ve devlet örgütüne ilişkin kitaplarıyla tanınmıştır.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı öğretmenliğin dışındada birçok görevde bulunmuştur. 1924’te Balıkesir Milli Eğitim Müdürü, 1925’te Milli Eğitim Bakanlığı Genel Müdürü, 1927’de Balıkesir Milletvekili oldu. 1931’de Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçildi.

1932-1938 arası İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde ders vermeye başladı. 1950 yılından itibaren sadece Tarih çalışmalarıyla ilgilenmiştir. Uzunçarşılı çalışmalarının büyük kısmını Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde yapmıştır. 10 Ekim 1977’de Arşiv’den evine giderken fenalık geçirerek vefat etmiştir. Mezarı Edirnekapı Şehitliği’ndedir.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı Osmanlı Tarihi’nin arşiv belgelerinin incelenmeden, kanunname ve yazma eserlerin okunmadan doğru öğrenilemeyeceğini savunuyordu. Kendisinin Arşiv belgelerini okumadan önce Osmanlı Tarihi üzerine çok geniş bir bilgiye sahip olduğunu düşündüğünü ancak Arşivde yaptığı çalışmalar boyunca doğru bildiği birçok şeyin gerçekte öyle olmadığını gördüğünü belirtmiştir. Bu nedenle Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasi, mali, iktisadi, ilmi, sosyal durumunu doğru bir şekilde öğrenmek için gerçek kaynaklara dayanarak araştırmak gerektiğini savunmuştur. Ancak bu şekilde tüm gerçeklere ulaşılabileceğini savunmuştur.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı çalışmalarında Tarih yazarlarınca siyasi ve askerlikle ilgili olayları anlatmakla yetinmemiştir. Yönetimsel, ekonomik ve kültürel yönlere de ağırlık vermiştir. Bu Atatürk’ün Tarih Yazımında üzerinde önemle durduğu konulardan biriydi. Uzunçarşılı bu işin Osmanlı’ya ait kısmını başarıyla tamamlamıştır.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı Mustafa Kemal Atatürk tarafından beğenilen bir bilim adamıdır. Görüşü Atatürk’e uymadığı zamanlarda düşüncelerini büyük bir kararlılıkla savunması Atatürk’ün dikkatini çekmekteydi ve bu özelliğinden dolayı Uzunçarşılı’yı beğeniyordu.

İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI ESERLERİ

İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI’NIN ESERLERİ

1. Kitapları

• Osmanlı Tarihi. 1.cilt, Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri hakkında bir mukaddime ile Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan İstanbul’un fethine kadar. Metin dışında 9 harita, 5 kroki, 28 resim ve 1 soy kütüğü vardır. Ankara Türk Tarih Kurumu Basım., Türk Tarih kurumu yayınlarından.

Bu cilt şimdiye kadar yazılmış olan Osmanlı Tarihlerine nazaran daha doğru daha açık ve anlaşılır bir şekilde yazılmıştır. Bu ciltte şimdiye kadar tarihlerimizde toplu olarak gösterilmeyen ve bundan dolayı okuyuculara toplu bir fikir oluşturmalarına imkan sağlamayan Osmanlı Devleti’nin komşularıyla olan ilişkileri kısa olarak toplu bir şekilde gösterilmiştir.
Osmanlı Devleti’nin ilişkide bulundukları devletlerle Osmanlı Devleti arasındaki olaylar sırasıyla bahsedilmiştir. Bunun için kitapta bu devletlerden veya prensliklerden ayrı ayrı bahsedilmiştir.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu eseri yazarken başvurduğu kaynaklar arasında Osmanlı Türklerine karşı düşmanca yazılmış tarihler görmüştür. Bu eserler XI.ve XII.yy.daki Haçlı Seferleri sırasında görülen milli duygularla yazılmıştır.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu cildi ve diğer ciltleri gördüğü kaynakları tarafsız bir şekilde inceleyerek hazırlamıştır.

• Osmanlı Tarihi. II.cilt, İstanbul’un Fethinden Kanuni Sultan Süleyman’ın Ölümüne Kadar, Metin dışında 1 harita, 48 resim ve 1 soy kütüğü vardır, Ankara Türk Tarih Kurumu Yayınlarından.

Bu eser 40 bölümden oluşmaktadır.
Bu eserinin 1.Bölümünde İstanbul’un Fethi sırasında Asya, Afrika, Avrupa’daki devletlerden bahsetmiştir. 2.bölümde Sırbistan ve Mora Seferleri’nden bahsetmiştir. 3.Bölümde Osmanlı Devleti’nin denizcilik faaliyetlerinden ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerinden bahsetmiştir. 4.Bölümde Karadeniz Bölgesi, Candar Beyliği ve Trabzon’un işgalleri üzerinde durmuştur. 5.Bölümde Arnavutluk, Eflak, Boğdan ve Bosna seferleri anlatılmıştır. 6.Bölümde Karaman Beyliği sebebiyle meydana gelen Osmanlı Akkoyunlu rekabeti ve bunun getirdiği sonuçlar anlatılmıştır. 7.Bölümde Osmanlı Venedik Harbi’ni ve sonuçlarından bahsetmiştir. 8.Bölümde Kırım Hanlığı’nın Osmanlı Himayesine girmesini anlatmıştır. 9.Bölümde Fatih Sultan Mehmet’in son seneleri olayları ve ölümü anlatılmıştır. 10.Bölümde Fatih’in ilme karşı ilgisinden bahsedilmiştir. 11.Bölüm İstanbul’un imarı ve kalkınması için göçmen nakli, ilmi ve içtimai müesseseler ve sarayların inşası hakkında yazılmıştır.12. Bölümde Sultan Bayezid ve Cem Sultan mücadelesi ve bunun sonuçlarından bahsedilmiştir. 13. Bölümde Kili ve Akkirman’ın alınarak Boğdan’ın Osmanlı Hakimiyetine girmesinden ve Lehistan seferleri anlatılmıştır. 14. Bölümde II. Bayezid zamanına kadar Osmanlı-Memluk Devleti ilişkilerinden bahsedilmiştir. 15. Bölümde XV.yy sonlarında komşu devletler ile Endülüs İslamları ve Kemal Reis’ den bahsedilmiştir.

16.Bölümde Bayezid’in Rumeli Seferi ile Venediklilerin Haçlılarla Savaş anlatılmıştır. 17.Bölümde Safevi Devleti’nin kurulması ve faaliyetleri anlatılmıştır. 18. Bölümde II.Bayezid’in son seneleri ve Yavuz Selim’in hükümdarlığı ‘ndan bahsedilmiştir. 19.Bölüm Sultan Selim’in iç durumu düzeltmesi hakkında yazılmıştır. 20.Bölümde Anadolu’daki Kızılbaş Faaliyetleri’nden bahsedilmiştir. 21. Bölüm Memlûklerle son münasebet ve Mısır meselesi hakkında yazılmıştır. 22.Bölümde Sultan Süleyman’ın Hükümdarlığı ve İlk beş senesi’nden bahsedilmiştir. 23.Bölümde Macaristan Seferi ve Mohaç Meydan Muharebesi anlatılmıştır. 24.Bölümde Alevi İsyanları ve İran Seferleri’nden bahsedilmiştir. 25. Bölüm Kanuni Devrinde Türk Denizcilerinin faaliyetleri hakkında yazılmıştır. 26.Bölümde Hint ve Umman Seferlerine yer verilmiştir. 27.Bölümde Şehzadeler Vak’asından bahsedilmiştir. 28.Bölümde Kanuni’nin son seferi, Ölümü ve Şahsiyeti hakkında bilgiler yer almıştır. 29.Bölümde Osmanlılara bağlı hükümetlerden bahsedilmiştir. (Kırım, Eflak, Boğdan, Raguza ve Sakız Cumhuriyetleri ve Erdel ) 30.Bölümde XV.yy ortalarından XVI.yy ortalarına kadar Osmanlı Devleti’nin Asya ve Avrupa Devletleriyle Münasebetleri anlatılmıştır. 31.Bölüm XV.yy’dan XVI.yy’a kadar Osmanlı Sarayı ve Osmanlı Hânedanı hakkında bilgi vermektedir. 32. Bölümde XV.yy.’dan XVI.yy.’a kadar Osmanlı Vezir-i Âzamları’ndan bahsetmiştir. 33.Bölümde yine XV.yy.dan XVI.yy.a kadar Osmanlı’da Askeri Teşkilat üzerinde yazılar yazmıştır. 34. Bölümde Eyaletlerin İdaresinden bahsedilmiştir. 35.Bölüm İlmiye Teşkilatı hakkında yazılmıştır. 36.Bölüm XV.yy.dan XVI.yy.a kadar İlim ve Fikir hareketlerine ve Güzel Sanatlar hakkında yazılmıştır. 37.Bölümde de İlmi Eserlere yer vermiştir.

38.Bölümde Osmanlı Devletine ait bazı sosyal kurumlardan bahsetmiştir.(Cami, İmaretler, Hastahaneler, Kütüphaneler, Mimari eserler) 39.Bölüm Kuruluştan XVI.yy. ortalarına kadar Osmanlı Devleti’ndeki Ünlü İlim Adamları hakkında yazılmıştır. Son bölümde de XIV., XV. ve XVI.yy.lardaki Osmanlı Devleti’nin İktisadi durumunu değerlendirmiştir.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu eserinde XIV. Yüzyıl’dan XVI.yüzyıl’a kadar Osmanlı Devleti’nin siyasi, sosyal, iktisadi ve ilmi durumundan bahsetmiştir. Bunu da olayların oluş sırasına göre incelemiştir.

• Osmanlı Tarihi. III.cilt.,1.Kısım, II.Selim’in Tahta Çıkışından 1699 Karlofça Andlaşması’ na Kadar. Metin dışında 17 levha vardır. Ankara Türk Tarih Kurumu Yayınlarından.

Bu eser 27 Bölümden oluşmaktadır. Bu eser siyasi, askeri, ilmî, edebî, ekonomik olayların çokluğu sebebiyle 2 kısma ayrılmıştır.
Bu eser 27. Bölümdeki 1699 Karlofça Anlaşmasıyla sona ermiştir. II. Selim’in Hükümdarlığı’ndan başlanarak bulunduğu faaliyetlerden bahsedilmiştir. XVI. yy . sonu XVII. yy başındaki padişahlara değinmiştir. Yine padişah IV. Murat döneminden bahsetmiştir. Osmanlı Devleti’nin 1648’den 1656 yılına kadar olan durumunu değerlendirmiştir. Osmanlı Devleti’nin gerileme devrinden de bahsetmiştir. 1688’den 1691 sonuna kadar savaş durumu hakkında bilgiler vermiştir. Son olarak 1699 Karlofça Antlaşması’na kadar olan savaşlardan ve Karlofça Antlaşması’ndan bahsetmiştir.

• Osmanlı Tarihi., III.cilt., 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVI.Yüzyıl Sonlarına Kadar. Ankara Türk Tarih Kurumu Yayınlarından.

Bu eser Osmanlı Tarihi III. cildin 2. Kısmını oluşturmaktadır. 650 sayfadır. 28. Bölümden başlamıştır. Toplam 44 bölümden oluşmaktadır. Bu eserde XVI. yy.da Osmanlı Devletine bağlı olan beyliklerin durumlarını değerlendirmiştir. XVI. yy. sonrası Avrupa hakkında yazmıştır. XVI. yy.dan XVII. Yy.a kadar Osmanlı Devleti’nin Avrupa Devletleri ile olan ilişkilerini incelemiştir. Yine bazı İslam Devletleri ile münasebetleri değerlendirmiştir. Osmanlı Devleti’nin idari, mali, iktisadi, ilim hayatını anlatmıştır. Bazı ilim adamlarını ele almıştır. Son olarak Osmanlı Padişahlarının kişilikleri üzerinde durmuştur.


• Osmanlı Tarihi, IV.Cilt, 1.Kısım, Karlofça Andlaşması’ndan XVIII. Yüzyıl Sonlarına kadar, Ankara Türk Tarih Kurumu Yayınlarından.

Bu eser 687 sayfadır. 23 Bölümden oluşmaktadır. Karlofça Antlaşması’ndan sonra gelişen olayları anlatmıştır.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu eserinde Osmanlı Devleti’nin iç durumundan ve Avrupa Devletleri ile ilişkilerinden bahsetmiştir. Yine Osmanlı Devleti’nin siyasi durumundan bahsetmiştir. İran ile Osmanlı münasebetlerini ele almıştır. Küçük Kaynarca Andlaşması’ndan sonraki askeri ıslahatları anlatmıştır. Osmanlı’nın Kara ve Deniz Kuvvetleri’nin durumundan bahsetmiştir. Son olarak XVIII. yy. sonlarına doğru Avrupa’daki siyasi durum hakkında bilgi vermiştir.


• Osmanlı Tarihi, IV. Cilt, 2. Kısım, XVIII. Yüzyıl, Metin dışında 32 resim vardır. Ankara Türk Tarih Kurumu Yayınlarından.

Bu eser 681 sayfadır. IV. Cildin 1. kısmı 23 Bölümden oluşuyordu. Bu eser onun devamı niteliğindedir. 24. Bölümden başlamaktadır. Toplam 35 Bölümden oluşmuştur.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu eserinde XVIII. asırda Osmanlı Devleti’nin İslam Devletleri ve Avrupa Devletleri ile münasebetlerini ele almıştır. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin XVIII. asırdaki Şeyhülislâmları ve Vezir-i Âzamlarından bahsetmiştir. XVIII. asırda Osmanlı’daki fikir hareketleri ve Güzel Sanatlar hakkında da bilgiler vermiştir. XVIII. asırda Osmanlı Devleti’nin bazı Avrupa Devletleri ile olan ilk defa yapılan ticari anlaşmalardan bahsetmiştir.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı son bölümde XVIII. asırda yetişmiş olan ilim ve fikir adamlarından bahsetmiştir.

• Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları I, Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı, Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara, 1988.

Bu eser 2 Kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı’ndan bahsetmiştir. 755 sayfadan oluşmaktadır. 2 Bölümden meydana gelir.

• Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları II, Cebeci, Topçu, Top Arabacıları, Humbaracı, Lağımcı Ocakları, Kapıkulu Süvarileri, Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara, 1988.

Bu eser Kapıkulu Ocakları I kitabının devamıdır. III. Bölümden başlamaktadır. Toplam 8 Bölümden oluşmuştur. 306 sayfadır.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu eserinde Kapıkulu Ocakları hakkında toplu olarak bilgi vermiştir. Ayrıca Osmanlı ordusunun harp nizamından bahsetmiştir. Eserin son kısmında Kapıkulu Ocakları’na ait bazı resim ve fotoğraflara yer verilmiştir.


• Topkapı Sarayı Müzesi Osmanlı Saray Arşivi Kataloğu, Hükümler-Beratlar-Fermanlar.

Bu eser Ord. Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Em. Kur. Alb. İbrahim Kemâl Baybura ve Ülkü Altındağ tarafından kaleme alınmıştır. 300 sayfadır. 3 Bölümden oluşmaktadır.
İlk Bölümde Fermanlar, Beratlar, Hükümler yer almaktadır. Şehzadelerin Ferman, Hüküm ve Beratları anlatılmıştır. Yine Mektuplar, Andlaşmalar, Lâhiyalar, Fetvalar, Senedler, Makbuzlar’dan bahsedilmiştir.
İkinci Bölümde Siyâsî, Askeri, İktisadî ve Malî, Kültür, Saray hakkında yazılar yazılmıştır.
Üçüncü Bölümde de belgeler yer almaktadır.

• Mithat Paşa ve Yıldız Mahkemesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.

Bu eser 21 Bölümden meydana gelmektedir. 363 sayfadır.
Eserde 8.Bölüme kadar Sultan Abdülaziz Devri siyasi olayları İstanbul’un o dönemdeki durumundan ayrıca Abdülaziz’in intihar olayını anlatmıştır. Abdülaziz’in intihar olayında şüpheli görülen kişiler hakkında bahsetmiştir. II.Abdülhamit’in saltanatının ilk beş senesinden de bahsetmiştir.
Abdülaziz’in intiharında şüpheli görülen kişiler hakkında kurulan Mahkeme’nin anlatıldığı bir eserdir. Bu mahkemenin adı Yıldız Mahkemesi’dir.İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu mahkemede alınan kararlardan bahsetmiştir. Ayrıca Yıldız Mahkemesi Reis ve Âzaları’ndan da kısaca bahsetmiştir.


• Çandarlı Vezir Ailesi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,1988.

Bu eser 401 sayfadan oluşmaktadır. 4 Bölümden oluşmaktadır.
İlk bölümde Çandarlı Ailesinin Menşei hakkında bir açıklama yapmıştır. 2.Bölümde Halil Hayreddin Paşa’dan bahsetmiştir. 3.Bölümde Halil Hayreddin Paşa’nın Gelibolu’daki Camii Kitabesi hakkında bilgi vermiştir. Son bölümde ise Halil Hayrettin Paşa’nın oğulları hakkında yazılar yazmıştır.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın bu eseri hazırlamasının nedeni Osmanlı hanedanıyla beraber tarih sahnesine çıkmış olan Çandarlı Vezir Ailesi hakkında tarihlerde tam bir biyoğrafi bulunmamasıdır. Bu nedenle eldeki belgeler ve eserler yardımıyla derli toplu bir eser oluşturmak istemiştir.


• Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilâtı, Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara,1988.

Bu eser 22 Bölümden oluşmaktadır.İlk Osmanlı Medreseleri, Medreselerin özellikleri ve Medreselerde okutulan derslerden bahsedilmiştir. Medreselerde Müderris olmak için gerekli olan koşullar hakkında yazmıştır. İstanbul Kadılığı, Padişah Hocalarından, Müftülükten kısaca bahsetmiştir.Son olarak İlmiye rütbeleri ve derecelerinden kısaca bahsetmişti


• Osmanlı Devleti Teşkilâtına Methal, Büyük Selçuklular, Anadolu Selçukluları, Anadolu Beylikleri, İlhanlılar, Karakoyunlular ve Akkoyunlular, Türk Tarih Kurumu Yayınları, İstanbul Maarif Basımevi.

Bu eser 7 Bölümden oluşmaktadır. 467 sayfadır.
Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu İmparatorluğu teşkilatından bahsetmiştir. İsmail Hakkı Uzunçarşılı bu eserde Anadolu Beylikleri, Karakoyunlu-Akkoyunlu-Memlükler’in devlet teşkilatı yapısını incelemiştir.

• Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilâtı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,1988.

Bu eser 585 sayfadır. Beş Bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde Osmanlı Padişahlarının saraylarından bahsetmiştir. İkinci bölümde Saltanat Merasimlerinden ve Usullerinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde Sarayın Enderun bölümü ve vazifeleri anlatılmıştır. Dördüncü bölümde Sarayın bîyrun halkı ve vazifeleri anlatılmıştır. Beşinci bölümde ise Bîyrun teşkilatında olan Bostancı Ocağı ve Has anlatılmıştır.

• Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu-Karakoyunlu Devletleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.

Bu eser 297 sayfadır. 21 Bölümden oluşmaktadır.
Karamanoğulları, Germiyanoğulları, Lâdik Beyleri, Eşrefoğulları, Hamitoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları, Alaiye Beyleri, Karasioğulları, Aydınoğulları, Candaroğulları, Pervâneoğulları, Sâhip Ataoğulları, Eretna Devleti, Dulgadiroğulları, Ramazanoğulları, Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri’nin siyasi, ekonomik, ilmi ve sosyal yapısından bahsetmiştir. Ayrıca bu devletlerin halk ve toprak durumunu da anlatmıştır.

• Osmanlı Devleti’nin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara, 1988.

Bu eser 632 sayfadır. 4 Bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde Divan-ı Hümayun’un yapısından bahsetmiştir. İkinci bölümde Sadr-ı Azam hakkında bilgiler vermiştir. Üçüncü bölümde Merkez Maliye Teşkilatı ( Defterdarlık) hakkında yazılar yazmıştır. Dördüncü bölümde Osmanlı Bahriye Teşkilatı’ndan bahsetmiştir. Bu bölümde Kaptan,Paşa ve Sancakları anlatılmıştır. Donanma rütbelerinden bahsetmiştir. Osmanlı Bahriyesi’nde kullanılan gemilerden söz etmiştir. Eserde son olarak Donanma Kanunnamesi’nden bahsedilmiştir.


• Mithat ve Rüştü Paşaların Tevkiflerine Dair Vesikalar, Metin dışında 15 levha vardır.,Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,1987.

Bu eser 2 Bölümden oluşmaktadır. 179 sayfadır.
İlk bölümde Mithat Paşa’nın tutuklanıp sorguya çekilmesi anlatılmıştır. İkinci bölüm Mütercim Rüştü Paşa’nın tutuklanıp sorguya çekilmesinden oluşmaktadır.
Bu eser Abdülaziz’in ölümünden suçlu tutulan Mithat Paşa hakkında yazılmış olan bir eserdir. Bu eser 40’dan fazla resim ve belgelidir.


• Mithat Paşa ve Tâif Mahkumları, Metin dışında 34 resim ve vesîka fotoğrafı vardır. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1985.

Bu eser 8 Bölümden oluşmaktadır. Toplam 220 sayfadır.
İlk bölümde Mithat Paşa ve arkadaşları anlatılmıştır. İkinci bölümde Mithat Paşa ve arkadaşlarının Tâif’e gönderilmesi anlatılmıştır. Üçüncü bölüm sürgün olanların Tâif’teki yaşamlarını konu almıştır. Dördüncü bölümde Mithat ve Mahmut Paşa’ların ölümlerini anlatmıştır. Beşinci bölümde tutuklanan diğer kişilerden bahsedilmiştir. Altıncı bölümde ise Tâif’e gönderilen sürgünlerin oradaki yaşamları hakkında bilgiler verilmiştir. Yedinci bölümde tutukların başlarındaki memurlardan bahsedilmiştir. Son olarak eserde bazı önemli belgeler ve mektuplar açıklanmıştır.


• Karesi Vilâyeti Tarihçesi ( Balıkesir İli Tarihçesi), İstanbul Hüsnütabiat Basımevi, 1925.


• Karesi Meşâhiri ( Balıkesir Ünlüleri), 2 cilt, İstanbul Hüsnütabiat Basımevi, 1925.


• Alemdar Mustafa Paşa, Türk Tarih Kurumu Yayını ve Basımevi, Ankara, 1947.

Bu eser Rumeli Âyanlarından Tirsinikli İsmail, Yıllıkoğlu Süleyman Ağalar ile Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa’yı anlatır.


• Ali Suavi ve Çırağan Sarayı V ak’ası, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1944. 29 Sayılı Belleten’den ayrı bir basım.


• Mekke’i Mükerreme Emirleri, Türk Tarih Kurumu Yayını ve Basımevi, Ankara 1972.


• Enderun Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayını ve Basımevi, Ankara, 1944.


• Kitabeler, 2 cilt, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, İstanbul Devlet Basımevi.

Bu eser Tokat-Amasya ve Manisa-Muğla-Isparta yörelerindeki tarihi eserlere ait kitabeleri anlatır. Birinci cildi Tokat, Niksar, Zile, Turhal, Pazar ve Amasya’ya; İkinci cildi Saruhan, Menteşe, Aydın, İnanç ve Hamidoğulları eserlerine aittir.

• Kütahya Şehri, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, 1932.
Bu eserde Bizans, Selçuklu, Germiyan ve Osmanlı dönemlerindeki Kütahya anlatılmıştır.


• Kastamonu Meşâhiri, Ayyıldız Basımevi, Ankara, 1924.


• Sivas Şehri, Maarif Vekaleti Yayını, 1928, Rıdvan Nafiz Edgüder ile birlikte hazırlanmıştır.

• Dünya Tarihi, Ankara, 1972.


• II. Abdülhamid’in Hal’i ve Ölümüne dair Vesikaları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1946.


• III. Selim’in Veliaht iken Fransa Kralı XVI. Lui ile Muharebeleri, İstanbul Devlet Basımevi, 1938, Belleten sayı:5-6’dan ayrı basım.


• Karesi İdadi Sultani Lisesine Mahsus Sâlname, Balıkesir Dilek ve Karesi Vilayet Basımevi, 1923.


• Vezir Hakkı Mehmed Paşa, İstanbul Türkiyat Mecmuasından ayrı basım, 1939.


• Osmanlılar Zamanında Saraylarda Musiki Hayat, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1977, Belleten sayı:161’den ayrı basım.


• Topkapı Sarayı Müzesi Mühürler Seksiyonu Rehberi, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Yayını, 1959.


2. Makaleleri


2.1. Açık Söz Gazetesi’nde Yayınlanmış Olan Makaleleri


• Muhase-i Tarihiye : Eski valiler. Açık söz 271 (1921) 275 ( 1921 ) 2.

• Kastamonu Meşâhîri, I. Tosyalı Koca Nişancı Celâl-zâde Mustafa Çelebi. Açık Söz 278 (1921)284 (1921) 2.

• Terâcüm-i ahval : Abdurrahman Nureddin Paşa. Açık Söz 284 (1921) 2.

• Kastamonu Meşâhiri, 2. Tosyalı Salih Salâhi Efendi. Açık Söz 288 (1921) 2.

• Kastamonu Meşâhîri, 3. Halil Hayreddin Efendi. Açık Söz 293 (1921) 2.

• Kastamonu Meşâhîri 4. Moldovânî Ali Paşa. Açık Söz 293 (1921) 2.

• Muhasebe-i tarihiye : Mehterhâne. Açık Söz 299 (1921 ) 2.

• Kastamonu Meşâhîri, 5. Halîmi Abdülhalim Çelebi. Açık Söz 301 ( 1921 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 6. Hâfız Hüseyin Hüsnî Efendi. Açık Söz 307 (1921) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 7. Sa’dî Sa’dullah Efendi. Açık Söz 311 (1921) 312 ( 1921) 2.

• Halîmî Çelebi Câmi’i yahud Ağa imareti. Açık Söz 318 (1921) 2.

• Kastamonu Kütüphaneleri. Açık Söz 321 (1921 ) 2.

• Muhasebe-i tarihiye: Eski Belediye Teşkilatı. Subaşılık. Açık Söz 324 ( 1921 ) 2.

• Muhasebe-i tarihiye: Müftî ve nakîbü’l-eşraf teşkilatı. Açık Söz 331 ( 1921 ) 2.

• Muhasebe-i tarihiye: Eski zamanlarda bir şikayet. Açık Söz 334 ( 1921 ) 2.

• Muhasabe-i tarihiye : Bir Ameliyât-ı Cerrâhiye. Açık Söz 336 ( 16 Aralık 1337 ) 2.

• Muhasebe-i tarihiye: Eski zamanlarda İstanbul’a Hicret memnû’. Açık Söz 339 ( 1921) 2.


• Eski zamanlarda Gayr-i Müslimlerden Cizye. Açık Söz 343 ( 1921 ) 2 ; 344 ( 1921 ) 2

• Kastamonu Meşâhîri, 9. Hoca Senâî Ali Efendi. Açık Söz 345 ( 1921 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 10. Râtib Ebûbekir Efendi. Açık Söz 356 ( 1921 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 11. Reîsü’l-küttâb Ulu Ârif Mehmed Efendi. Açık Söz 358 ( 1921 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 13. Sadr-ı Esbak İzzet Mehmed Paşa. Açık Söz 372 ( 1921 ) 2.


• İstiklâl-i Osmânî Münâsebetiyle. Açık Söz 373 (1921 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 15. Hatib-zâde Muhyiddin Mehmed Efendi. Açık Söz 377 ( 1922 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 17. Reîsü’l-küttab İsmail Efendi. Açık Söz 387 ( 1922 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 18. Hasan-zâde Şeyh Şifâî Mehmed Efendi. Açık Söz 391 ( 1922 ) 2.


• Muhasebe-i Tarihiye : Eski Zamanlarda Menzil ve Posta Teşkilatı. Açık Söz 395 ( 1922 ) 2.


• Cinci Hoca Hüseyin Efendi. Açık Söz 399 ( 1922).


• Kastamonu Meşâhîri, 19. Baltacı Mehmed Paşa. Açık Söz 411 ( 1922 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 20. Elmas Mehmed Paşa. Açık Söz 417 ( 1922 ) 2.


• Mevlânâ Nasrullah ve Nasrullah Câmi’i. Açık Söz 420 ( 1922 ) 2.


• Anadolu Müdafaasının Hassası. Açık Söz 427 (1922 ) 1.


• Kastamonu Meşâhîri, 22. Kapudan-ı Deryâ Sâlih Paşa. Açık Söz 429 ( 1922 ) 2.


• Türkçe Hutbe Münasebetiyle. Açık Söz 460 ( 1922 ) 2.

• Kasaba ve Köy İsimleri. Açık Söz 476 ( 1922) 1.

• Kırım Açlarına yardım. Açık Söz 487 ( 1922 ) 1.

• Kastamonu İlim Derneği. Açık Söz 494 ( 1922 ) 1.

• Kastamonu Meşâhîri, 21. Nâmi Mustafa Efendi (Hattat). Açık Söz 501 ( 1922) 2.

• Taşköprü Mektubu. Açık Söz 504 ( 1922 ) 2.

• Daday. Açık Söz 505 ( 1922 ) 2.

• Boyabad Mektubu. Açık Söz 511 ( 1922 ) 2

• Sinop Mektubu. Açık Söz 525 ( 1922 ) 2.

• İstanbul Tezahuratı ve Matbuat. Açık Söz 582 (1922) 2.

• Kastamonu Meşâhîri, 25.Şemsî-i Defterdar (Cendereci-zâde). Açık Söz 585 ( 1922 ) 2.

• Kastamonu Meşâhîri, 26. Hasib Mehmed Efendi. Açık Söz 588 ( 1922 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 27. Şeyh La’lî Mehmed Efendi. Açık Söz 593 ( 1922 ) 2.


• Ferhat Mehmed Paşa ve Âsar-ı Hayriyyesi. Açık Söz 594 ( 1922 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 28. Hacı Ziyaeddin Efendi. Açık Söz 595 ( 1922 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 29. Azmî Nu’mân Efendi. Açık Söz 596 ( 1922 ) 2.


• Kastamonu Meşâhîri, 30. Rıfkî Mehmed Efendi. Açık Söz 685 ( 1923 ) 2.


2.2: Belleten Dergisinde Yayınlamış Olan Makaleleri


• Kahramanoğulları Devri Vesikalarından İbrahim Bey’in Karaman İmareti Vakfiyesi. Sayı:1, cilt:1, yıl: 1937.

• Amedi Galib Efendi’nin Murahhaslığı ve Paris’ten Gönderdiği Şifreli Mektuplar. Sayı:2, cilt:1, yıl: 1937.

• Selim III.’ün Veliaht iken Fransa Kralı XVI. Lui ile Muharebeleri. Sayı: 5-6, cilt: II, yıl: 1938.

• XIV. ve XV. Asırlarda Anadolu Beyliklerinde Toprak ve Halk İdaresi. Sayı:5-6, cilt:II, yıl: 1938.

• Tarihte Vesikacılığın Ehemmiyetine Küçük bir Misal. Sayı:7-8, cilt:II, yıl: 1938.

• Yeni Türk Tarihinde Vesikacılık. Sayı:7-8, cilt:II, yıl:1938.

• Osmanlılarda İlk Vezirlere Ait Metalea. Sayı:9, cilt:III, yıl: 1938.

• Türk Tarihi Yazılırken. Sayı:10, cilt:III, yıl:1939.

• Çelebi Mehmet Tarafından Verilmiş Bir Temlikname ve Sasa Bey Ailesi. Sayı:11-12, cilt:III, yıl:1939.

• Üstat Ahmed Tevhid. Sayı:13, cilt:IV, yıl:1940.


• Üstat İsmail Saib Sencer. Sayı:13, cilt:IV, yıl:1940.

• Marmara ve Karadeniz’in Birleştirilmesi Hakkında. Sayı:14-15, cilt:IV, yıl:1940.

• Osmanlı Devleti Zamanında Kullanılmış Olan Bazı Mühürler Hakkında Bir Tetkik. Sayı:16, cilt:IV, yıl:1941.

• Tuğra ve Pençeler. Sayı:17-18, cilt:V, yıl.1941.

• Gazi Orhan Bey Vakfiyesi. Sayı:19, cilt:V, yıl:1941

• Çandarlı Zâde Ali Paşa Vakfiyesi. Sayı:20, cilt:V, yıl:1941.

• Kabakçı Mustafa İsyanına Dair Yazılmış Bir Tarihçe. Sayı:23-24, cilt:VI, yıl:1942.

• Ahmedci Mustafa Reşid Bey’in Kütahya’da Bulunan Mısır Kuvvetleri Kumandanı İbrahim Paşa’ya Mektubu. Sayı:23-24, cilt:VI, yıl:1942.

• Eros Barökay’ın Erdel Krallığı’na Tayini Hakkında Birkaç Vesika. Sayı: 27, cilt:VII, yıl: 1943.

• Sultan Abdülaziz Vak’ası’na Dair Vak’a-Nüvis Lütfi Efendi’nin Bir Risalesi. Sayı:28, cilt:VII, yıl:1943


• Ali Suavi ve Çırağan Sarayı Vak’ası. Sayı:29, cilt:VIII., yıl:1944

• V. Murad’ı Tekrar Padişah Yapmak İsteyen K. Skaliyeri-Aziz Bey Komitesi. Sayı:30, cilt:VIII., yıl:1944.

• Doktor Mehmed Emin Paşa. Sayı:30, cilt:VIII., yıl:1944.

• Gazi Orhan Bey’in Hükümdar Olduğu Tarih. Sayı:34, cilt:IX., yıl:1945.

• Viyana Büyükelçisi Sadullah Paşa’nın İntiharına Dair. Sayı:55, cilt:XIV, yıl:1950.

• Merhum Sadullah Paşa’nın Safvet ve Cevdet Paşalar ile Safvet Paşa-zâde Refet Beyle Mektuplaşması. Sayı:58, cilt:XV., yıl:1951.

• Kanun-ı Osmani Mefhum-ı Defter-i Hâkânî. Sayı:59, cilt:XV., yıl:1951.

• Memluk Sultanları Yanına İltica Etmiş Olan Osmanlı Hanedanına Mensup Şehzadeler. Sayı:68, cilt:XVII, yıl:1953.

• Onaltıncı Yüzyıl Ortalarında İslamiyeti Kabul Etmiş Olan Bir Boğdan Voyvodası. Sayı:69,cilt:XVIII., yıl:1954.


• Asâkir-i Mansure’ye Fes Giydirilmesi Hakkında Sadr-ı Âzam Takriri ve II.Mahmud’un Hatt-ı Hümayunu ( 2 resimle birlikte ). Sayı:70, cilt:XVIII, yıl: 1954.


• Rodos Şövalyeleri Hakkında Antalya Valisi Sultan Korkud’a Gönderilmiş Bir Mektup. Sayı:71, cilt:XVIII, yıl:1954.

• Tunus’un 1881’de Fransa Tarafından İşgaline Kadar Burada Valilik Eden Hüseyni Ailesi. Sayı:72, cilt:XVIII, Yıl:1954.

• II. Abdülhamid Devrinde Kamil Paşa ( 8 tıpkı basımla birlikte). Sayı:74, cilt:XIX, yıl:1955.

• 1908 yılında II. Meşrutiyet’in ne Suretle İlan Edileceğine Dair Vesikalar ( 9 resimle birlikte). Sayı:77, cilt:XX, yıl:1956.

• Nizam-ı Cedid Ricalinden Valide Sultan Kethüdası Meşhur Yusuf Ağa ve Kethüdazâde Arif Efendi. Sayı:79, cilt:XX, yıl:1956.

• A Propos de Quelques erreurs Touchant les Premieres Annees de I’Empire Otoman. Sayı:81, cilt XXI, yıl:1957.

• L’epoux de Selçuk Hatun, Fille de Çelebi Sultan Mehmet ( en Turc; avec 4 facsimiles). Sayı:81, cilt:XXI, yıl:1957.


• Çelebi Sultan Mehmed’in Kızı Selçuk Hatun Kimle Evlendi. Sayı:82, cilt:XXI, yıl:1957.

• Değerli Türk Alimi ve Güsel Sanatlar Üstadı Abdülbâki Arif Efendi ( 1 resimle birlikte). Sayı:85, cilt:XXII, yıl:1958.


• XVI. Asır Ortalarında Yaşamış Olan İki Büyük Şahsiyet: Celâlzâde Mustafa ve Salih Çelebiler ( 6 fotokopi ile birlikte). Sayı:87, cilt:XVII, yıl:1958.

• Sultan III. Mustafa’nın Hüzün Verici Bir Borç Senedi ( 1 fotokopi ile birlikte). Sayı:87, cilt:XXII, yıl:1958.

• Çandarlı ( Cenderli ) Kara Halil Hayreddin Paşa. Sayı:91, cilt:XXIV., yıl:1959.

• Şah İsmail’in Zevcesi Taclı Hanım’ın Mücevharatı ( 3 fotokopi ile birlikte ). Sayı:92, cilt:XXIV, yıl:1959.

• II.Mehmet’in Oğlu Şehzade Mahmud’un Ölümü ( 1 resimle birlikte). sayı:94, cilt:XXIV, yıl:1960.

• Cem Sultan’a Dair Beş Orijinal Vesika ( 8 fotokopi ile birlikte) sayı:95, cilt:XXIV, yıl:1960

• Babasından sonra Saltanatı Elde Etmek İçin Kardeşi Selim’le Çatışan Şehzade Bayezid’in Amasya’da Babası Kanuni Sultan Süleyman’a Göndermiş Olduğu Arızâ. Sayı:96, cilt:XXIV, yıl:1960


• Şehzade Selim’in Babası Muhalefet Ederek Muharebe Ettiği Esnada Amasya Valisi Şehzade Ahmed’in Vezir-i Âzama Mektubu. Sayı:96, cilt:XXIV, yıl:1960.

• Fatih Sultan Mehmet’in Vefatı Üzerine Vezir İshak Paşa’nın II.Beyazid’i Saltanata Dâveti Arızâsı. Sayı:97, cilt:XXV, yıl:1961

• III.Mustafa’nın Kızı Şah Sultan’a Borç Senedi. Sayı:97, cilt:XXV, yıl:1961.

• Sultan II.Mahmud’un Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’ya Göndermiş olduğu Beyaz Üzerine Hatt-ı Hümayunu ( 1 fotokopi ile birlikte ).sayı:98, cilt:XXV, yıl:1961.

• Otranto’nun Zaptından Sonra Napoli Kralı ile Dostluk Görüşmeleri ( 4 fotokopi ile birlikte ). Sayı:100, cilt:XXV, yıl:1961

• Elfevaid’ül Muaddel i Nizam-ı Hükûmet-i Bender-i Cidde. Sayı:101, cilt:XXVI, yıl:1962.

• Orhan Gazi’nin Vefat Eden Oğlu Süleyman Paşa İçin Tertip Ettirdiği Vakfiyenin Aslı. Sayı:107, cilt:XXVII, yıl:1963.

• Osmanlı Devleti’ne İltica Etmiş olan Karyeka Hanedanından Ahmed Han Nerede Vefat Etti?.sayı:109, cilt:XXVIII, yıl:1964.


• Bonapart’ın Cezzar Ahmed Paşa’ya Mektubu ve Akkâ Muhasarasına Dair Bir Deyiş ( 1 fotokopi ile birlikte ). Sayı:111, cilt:XXVIII, yıl:1964.

• Fatih Sultan Mehmet2in Vezir-i Azamlarından Mahmud Paşa ile Şehzade Mustafa’nın Araları neden Açılmıştı? (1 fotokopi ile birlikte). Sayı:112, cilt:XXVIII, yıl:1964.

• Kanuni Sultan Süleyman2ın Vezir-i Azamı Makbul ve Maktul İbrahim Paşa Padişah Damadı Değildi ( 3 fotokopi ile birlikte). Sayı:114, cilt:XXIX, yıl:1965


• Pourquoi Beyazıt II Ordonna-t-il l’assassinat du Vizir Gedik Ahmet Paşa? ( en turc.-2 photocopies ). Sayı:115, cilt:XXIX, yıl:1965.

• Kabakçı Vak’asına Dair Bir Mektup. Sayı:116, cilt:XXIX, yıl:1965.

• II.Byezit’in Oğullarından Sultan Korkut ( 10 fotokopi ile birlikte ). Sayı:120, cilt:XXX, yıl:1966.

• Şehzade Mustafa’nın Ölümünde Medhali Olan Vezir-i Azam Rüstem Paşa’nın İkinci Sadaretinde Yeniçerilerin Ağalarından Şikayet Havi Kanuni Sultan Süleyman ile Rüstem Paşa’ya Pek Ağır Mektupları ( 2 fotokopi ile birlikte) sayı:122, cilt:XXXI, yıl:1966


• Emir Çoban Soldoz ve Demirtaş. Sayı:124, cilt:XXXI, yıl:1967.

• Sivas-Kayseri ve Dolaylarında Eretna Devleti. Sayı:126, cilt:XXXII, yıl:1968.
• Nizam-ı Cedid Ricalinden Kadı Abdurrahman Paşa. Sayı:139, cilt:XXXV, yıl:1971.

• III.Sultan Selim Zamanında Yazılmış Dış Ruznamesi’nden 1206/ 1791 ve 1207/ 1792 senelerine Ait Vekayi. Sayı:148, cilt:XXXVII, yıl:1973.

• Çapanoğulları ( 7 fotokopi ile birlikte ) . sayı:150, cilt:XXXVIII, yıl:1974


• Sultan III. Selim ve Koca Yusuf Paşa ( 4 fotokopi ile birlikte). Sayı:154, cilt:XXXIX, yıl:1975.

• Tosyalı Ebubekir Ratib Efendi ( 7 resimle birlikte). Sayı:153, cilt:XXXIX, yıl:1975.

• Osmanlılar Zamanında Sarayda Musiki Hayatı ( 19 resimle birlikte ). Sayı:161, cilt:XLI, yıl:1977.

• Osmanlı Tarihinde Gizli Kalmış Veya Şüphe ile Örtülü Bazı Olaylar ve Bu Hususa Dair Vesikalar ( 8 fotokopi ile birlikte) sayı:163, cilt:XLI, yıl:1977.


• Osmanlı Devleti Maliyesin Kuruluşu ve Osmanlı Devleti İç Hazinesi. Sayı:165, cilt:XLII, yıl:1978.

• Kaynarca Muahedesinden Sonraki Durum İcabı Karadeniz Boğazının Tahkimi ( 1 harita ve 5 belge ile birlikte ). Sayı:175, cilt:XLIV, yıl:1980.

• Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa Kuvvetleri Tarafından Saruhan, Aydın ve İzmir’in işgaline Dair Vesikalar. Sayı:185, cilt:XLVII, yıl:1983.

3. Diğer Makaleleri

• Sadrazam Halil Hamid Paşa, Türkiyat Mecmuası, sayı:5, 1935.

• Yedi Sene Muharebesi esnasında Lehistan Krallığının vaziyetine dair birkaç vesika, Tarih Semineri Dergisi I, 1937.

• XVIII.asırda Boğdan’a Voyvoda Tayini, Tarih Semineri Dergisi I, 1937.

• Kastamonu’da Tahmiscioğlu Vak’ası, Tarih Semineri Dergisi I/2, 1937.

• Ondört ve Onbeşinci asırlarda Anadolu Beyliklerinde toprak ve halk idaresi, II. Türk Tarih Kongresi, 1937.

• Vezir Hakkı Mehmet Paşa, Türkiyat Mecmuası 6, 1936/1939.

• Cezayirli Gazi Hasan Paşa’ya Dair, Türkiyat Mecmuası 7/8, 1940/1942.

• Niğde’de Karamanoğlu Vakfiyesi, Vakıflar Dergisi 2, 1949.


• Mithat Paşa- Sultan Aziz. Mithat Paşa Nasıl Öldürüldü?- Sultan Aziz intihar mı etti, öldürüldü mü?, Tarih Dünyası 25, 1951.


• Barscay Akos’un Erdel Krallığı’na aid bazı Vesikalar, Tarih Dergisi 7, 1952.

• Mahmud Celaleddin Paşa’ya dair, Resimli Tarih Mecmuası 49, 1954.

• Gazi Mehmed Muhtar Paşa’ya Dair, Resimli Tarih Mecmuası 56, 1954.

• Veliaht Yusuf İzzeddin Efendi’nin intiharı, Resimli Tarih Mecmuası 54, 1954.

• Tersane Konferansının Mukarreratı hakkında Şûra Mazbataları, Tarih Dergisi 9, 1954.

• II. Abdülhamid’in İngiliz siyasetine dair muhtıraları, Tarih Dergisi 10, 1954.

• Said Paşa’ya dair bazı Vesikalar, Tarih Dergisi 11/12, 1955.

• II. Abdülhamid’in Alman İmparatoruna çekmiş olduğu bir telgraf, Türkiyat Mecmuası 12, 1955.


• İstanbul ve Bilâd-ı Selâse denilen Eyüp, Galata, Üsküdar Kadılıkları, İstanbul Enstitüsü Mecmuası 3, 1957.


• Sultan II. Murad’ın Vasiyetnamesi, Vakıflar Dergisi 4, 1957.

• İstanbul’un Fethinde intihar eden veya öldürülen Şehzade Orhan kimin oğludur?, Tarih Coğrafya Dünyası I, 1959.

İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI TARİHÇİLİĞİ

İSMAİL HAKKI UZUNÇARŞILI’ NIN TARİHÇİLİĞİ


İsmail Hakkı Uzunçarşılı ömrü boyunca Osmanlı Tarihi’ni incelemiştir. Ancak araştırmalarını yaparken Osmanlı Tarihi’nin arşiv vesikalarını incelemiştir. Kanunname ve yazma eserler okumuştur. Bunların okunmadan Osmanlı Tarihi’nin doğru olarak öğrenilemeyeceğini savunmuştur.

Tarih meraklılarına Osmanlı Tarihi’ni yalnız basma eserlerden okurlarsa eksik ve hatalı bilgi etmiş olacaklarını, altı buçuk asırlık devamlı bir tarihi olan Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasi, mali, iktisadi, mali, iktisadi, askeri, sosyal durumu gerçek kaynaklara dayanılarak araştırılması gerektiğini ancak bu şekilde devletin hakiki boyutlarına ulaşılabileceğini söylemiştir.

Olayların iç yüzünün tarihlerden ziyade vesikalarda görüldüğünü bunların incelenmeden gerçek bilgiye ulaşılamayacağını düşünmekteydi. İsmail Hakkı Uzunçarşılı kanunnameler ve vesikaları inceledikten sonra Osmanlı Tarihi hakkında çok az şey bildiğini görmüş ve bu konuda oldukça yetersiz olduğunu fark etmiştir. Bu nedenle Osmanlı İmparatorluğu’nun gerçek kaynaklara dayanılarak incelenmesi gerektiğinin önemi üzerinde durmuştur.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı, bir bilim arayıcısında bulunması gereken bütün özellikleri kendinde toplamıştır. Güçlü bir görüş ve sağ duyusuna sahiptir. Bu özellik ona doğruyu yanlıştan ayırt etmesinde yardımcı olmuştur. Tarih yazarken siyasetten ve duygularından sıyrılmasını bilmiştir. Bunu İttihat ve Terakki Cemiyetine üye olmasına rağmen Tarih araştırmalarına başladıktan sonra karşılaştığı belgeler üzerine o cemiyeti eleştirmesiyle anlayabiliyoruz.

Onun tarih bilgisi oldukça geniştir. Bu nedenle bir olayı incelerken onu tek bir olay gibi değil, diğer olaylarla bir bütün içinde değerlendirirdi. Olayı tek yönüyle değil bütün yönleriyle ele alırdı.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı çok alçak gönüllüydü ve eleştiriyi olumlu karşılayıp onun üzerinde tartışmaya açık bir yapısı vardı. Bu özelliğini Osmanlı Teşkilâtı ve Medeniyeti ile ilgili yazmış olduğu eserin “Önsöz”üne koyduğu şu fırkadan anlamak mümkündür:

“Bu eserin tam ve hatasız olduğunu iddia etmek tabiî gülünç olur. Kitap basılırken görülebilen noksan ve hatalar son kısımda tashih edilmiştir. Şimdiye kadar ilk defa yazılan ve hakikaten yorucu olan böyle bir eserde husûle gelen yanlışlıkların tashihinin zamanla mümkün olduğunu bu işlere vukûfu olanlar takdir buyururlar; noksan ve yanlışlıkları tashihe himmet edecek olan alim ve müdekkiklere şimdiden teşekkürlerimi arz ederim”.
Bu yazı İsmail Hakkı Uznuçarşılı’nın alçak gönüllü olduğunu bize gösterir.